Những dấu hiệu nhận biết tai biến mạch máu não

Trong những đợt rét đậm, số bệnh nhân là người già phải nhập viện tăng vọt. Các bệnh chủ yếu là viêm phế quản, viêm phổi, và đặc biệt là tai biến mạch máu não. Nhiều bệnh nhân phải nhập viện trong tình trạng nguy kịch.

Các tác động trực tiếp của đợt rét đậm, rét hại vừa qua gây ra tình trạng giảm thân nhiệt dưới mức bình thường, vượt quá ngưỡng của các hoạt động phản xạ tự bảo vệ của cơ thể. Hiện tượng hạ thân nhiệt này đặc biệt thấy ở trẻ em và người cao tuổi, khi điều kiện sưởi ấm trong các đợt thời tiết giá lạnh không đảm bảo được yêu cầu.

Có thể giải thích vì sao nhiệt độ lại tác động mạnh lên cơ thể. Lộ trình như sau:

- Nhiệt độ lạnh gây co mạch, tăng huyết áp và cô đặc máu (do tăng độ quánh của máu). Do vậy, có thể làm bong các mảng xơ vữa bám kết trên thành mạch, tạo điều kiện thuận lợi hình thành huyết khối, gây bít tắc lòng mạch.

Hơn nữa, trong khi các thành phần hữu hình của máu đang tăng lên do máu cô đặc lại thì nồng độ proteine C có tính chống đông trong huyết thanh lại không tăng, khiến nguy cơ hình thành huyết khối tăng mạnh, đặc biệt ở người già.

- Ở các động mạch vành, sự co thắt mạch do lạnh kết hợp với khả năng tạo nên huyết khối và nhu cầu oxy của cơ tim tăng sẽ dẫn tới hoặc làm trầm trọng thêm các cơn đau thắt ngực, thậm chí nhồi máu cơ tim khi lòng động mạch bị bít tắc hoàn toàn.

Các thống kê cho thấy, khoảng nửa số trường hợp tử vong gia tăng trong mùa đông giá lạnh là do bít tắc mạch vành tim bởi huyết khối.

- Cơ chế trên cũng được xem là nguyên nhân của các tai biến mạch máu não, đặc biệt là loại thiếu máu não mà các nguy cơ chủ yếu là cao huyết áp và tăng cholesterol máu (đặc biệt là tăng LDL.C – cholesterol xấu).

Thời tiết tác động lên tất cả chúng ta, nhưng với những bệnh nhân và các đối tượng sau, cần có sự chăm sóc đặc biệt trong điều kiện thời tiết giá lạnh, tránh bị tai biến mạch máu não:

- Đối tượng đang có những bệnh mãn tính như bệnh thiếu máu cơ tim, bệnh cao huyết áp, bệnh xơ vữa động mạch, bệnh đường hô hấp mạn tính.

- Các đối tượng đang có các bệnh mãn tính khác như: tiểu đường, bệnh tuyến giáp, bệnh khớp mạn tính, nghiện ngập (rượu, thuốc lá…), bệnh tâm thần, hen suyễn, suy hô hấp, đang sử dụng các loại thuôc gây ngủ, các thuốc hướng thần…

- Các đối tượng có điều kiện kinh tế quá eo hẹp, cô đơn.

- Người già đang có các rối loạn về nhận thức.

- Các đối tượng dễ mẫn cảm với lạnh, chủ yếu là người cao tuổi. Cảm giác lạnh thay đổi ở mỗi người do tuổi tác, do điều kiện thể lực, do yếu tố tâm lý…

Người già dễ mẫn cảm với thời tiết lạnh do có sự giảm thiểu chuyển hóa cơ bản, do giảm cảm nhận lạnh và có thể do các bệnh lý mạn tính đi kèm nêu ở trên.

Chỉ nói riêng về ảnh hưởng của nhiệt độ lạnh đối với người cao tuổi, thì các đối tượng này cần phải chăm sóc chu đáo trong các đợt rét đậm, rét hại.

Người cao tuổi cần tránh tối đa ra ngoài trời, đặc biệt là khi trời lộng gió. Ăn nóng, mặc ấm. Chú ý không để bị lạnh, bị gió lùa mỗi khi tắm rửa.

Khi thời tiết giá lạnh không nên tập thể dục ngoài trời và cũng không nên ăn mặc phong phanh khi tập.

Với những người bị bệnh tim mạch, hô hấp, cần phải kiểm soát tốt các bệnh mạn tính mình đang có.

Tai biến mạch máu não là một loại biến chứng nguy kịch, nên ngoài việc quản lý và kiểm soát tốt bệnh đang có, bạn cũng cần nắm bắt được các dấu hiệu báo động của cơn tai biến, để kịp thời điều trị. Tỉ lệ biến chứng càng giảm nếu thời gian phát hiện ra bệnh càng ngắn.

- Nhức đầu dữ dội, đột ngột. Triệu chứng này có ở trên 50% số bệnh nhân.

- Đột nhiên thấy chóng mặt, ù tai, choáng váng. Một bên chân bị yếu hẳn, không vững.

- Đột nhiên một bên tay không cầm nắm chắc được đồ vật, dễ rơi thìa, đũa, bát. Nhặt lại vật dụng để rơi một cách khó khăn.

- Đột nhiên rối loạn ngôn ngữ: nói khó, nói ngọng, mọi người không hiểu được bệnh nhân nói gì. Triệu chứng này có thể chỉ diễn ra trong ít phút, nhưng cũng có thể kéo dài cả ngày trước khi tai biến nghiêm trọng xảy ra: bệnh nhân không còn khả năng phát ngôn.

- Đột nhiên bệnh nhân có cảm giác như kim châm, kiến đốt ở đầu chi tay, chân, một nửa bên trên người.

- Xuất hiện những “khoảng vắng”: thỉnh thoảng bệnh nhân như mất hẳn sự kiểm soát của chính mình. Đang nói bỗng mất ngang trong giây lát mới lại tiếp tục được câu chuyện. Để rơi vật dụng trong tay mà không biết để rồi vài giây sau mới sực nhớ ra và nhặt lên.

- Những rối loạn trí thức: bệnh nhân đột nhiên mất định hướng trong vài phút, vài giờ. Thoáng quên, thoáng điếc, mất định hướng về không gian và thời gian.

- Đột nhiên xuất hiện cảm giác như có ruồi bay trước mắt, mất thị lực hoàn toàn hoặc một phần, hoặc một hai bên trong giây lát.

Thời gian xuất hiện các dấu hiệu báo động này tới khi tai biến thực sự xảy ra với các biểu hiện hôn mê hoặc bán thân bất toại, có thể từ 1-2 giờ hoặc 1-2 ngày tùy mỗi người.

Giai đoạn tiên liệu mô tả trên đây có tính chất rất quyết định trong việc hoặc cứu sống bệnh nhân hoặc ngăn ngừa những di chứng tai hại có thể xảy ra. Tiên lượng bệnh được tính từng phút. Các biện phát xử trí cấp cứu cần được tiến hành thật sớm, nhanh và chính xác. Do đó, gia đình và bản thân người bệnh cần nắm được các dấu hiệu báo trước này.